ناخنک چشم یک برآمدگی گوشتی، برجسته و مثلثی شکل است که از گوشه چشم شروع می‌شود. دلیل اصلی ایجاد آن، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور ماوراء بنفش است. ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد، اما گاهی اوقات می‌تواند باعث سوزش چشم شود و در صورت رشد بیش از حد، بر بینایی تأثیر بگذارد. درمان‌های آن شامل قطره‌های چشمی و در صورت نیاز جراحی است.
مطالعه بیشتر: تاثیر اشعه uv بر چشم و اهمیت حفاظت در برابر آن
ناخنک چشم (pterygium) چیست؟
ناخنک (ter-IJ-ee-um) یک برآمدگی گوشتی برجسته روی ملتحمه چشم است، غشای شفافی که قسمت سفید چشم را می پوشاند. این برآمدگی ممکن است سفید یا صورتی به نظر برسد و ممکن است رگ های خونی قابل مشاهده ای در آن وجود داشته باشد. پتریژیوم معمولاً از گوشه چشم شروع شده و به سمت عنبیه (قسمت رنگی) رشد می کند.
ناخنک معمولا شکل مثلثاتی یا شبیه بال دارد. کلمه “پتریژیوم” از کلمات یونانی “pteryx” به معنی “بال” و “pterygion” به معنی “باله” گرفته شده است. اسم دیگر پتریژیوم “چشم موج سوار” است. این به این دلیل است که موج سواران اغلب در معرض عواملی هستند که باعث ایجاد پتریژیوم می شوند – نور خورشید، باد، شن و نمک.
چه کسانی به ناخنک (بیماری چشم موج سوار) مبتلا می شوند؟
درست است که موج سواران بیشتر به ناخنک دچار می شوند. اما هر کسی که بدون محافظ چشم، زمان زیادی را در فضای باز بگذراند، ممکن است به آن مبتلا شود. این بیماری در افراد مسن که در طول زمان در معرض عوامل محیطی بیشتری قرار داشته اند و همچنین در کسانی که نزدیک خط استوا زندگی می کنند، جایی که نور خورشید شدیدتر است، شایع تر است.
وضعیت بیماری ناخنک به چه صورت است؟
ناخنک چشم، یک تومور بدخیم (سرطانی) نیست و به بافت‌های اطراف گسترش پیدا نمی‌کند. با این حال، می‌تواند روی سطح چشم شما رشد کند. اگر به قرنیه (بخش شفافی که قسمت رنگی را می‌پوشاند) برسد، می‌تواند بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد. در این صورت، برای برداشتن آن ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
مطالعه بیشتر: آمبلیوپی یا تنبلی چشم چیست و چه روش های درمانی دارد؟
چه چیزی باعث ایجاد ناخنک چشم می‌شود؟
ناخنک رشد بیش از حد بافت ملتحمه چشم است. عوامل ایجاد کننده آن عبارتند از:
- مواجهه مزمن با تابش فرابنفش خورشیدی
- تحریک مزمن ناشی از هوای گرم و خشک، باد و گرد و غبار
سایر عوامل خطر احتمالی عبارتند از:
- سن بالای ۶۰ سال
- ژنتیک
- کمبود ویتامین A
- ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)
علائم ناخنک چشم (pterygium) چیست؟
ممکن است در ابتدا ناخنک رو احساس نکنید. شاید فقط متوجه یک برآمدگی گوشتی و گوه‌ای شکل در گوشه چشم خود شوید. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، می توانند خفیف تا شدید باشند. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- التهاب و تورم (التهاب ملتحمه)
- قرمزی یا خونریزی در چشم
- خشکی چشم
- اشک ریزش
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
- خارش چشم
- سوزش چشم
- درد چشم
با گذشت زمان، ممکن است موارد زیر را نیز مشاهده کنید:
- افزایش اندازه و گسترش ضایعه
- مشکل یا ناراحتی با لنزهای تماسی
- تغییرات بینایی، مانند تاری دید یا دوبینی
همه افراد این علائم را تجربه نمی کنند. برخی از ناخنک ها بیشتر از سایرین رشد می کنند.
مطالعه بیشتر: نشانه های ضعیف شدن چشم چیست و چگونه باید از آنها جلوگیری کرد ؟
تفاوت بین پینگوکولا (pinguecula) و ناخنک چشم (pterygium) چیست؟
پینگوکولا یک نوع برجستگی متفاوت روی ملتحمۀ چشم (conjunctiva) است. علت ایجاد آن هم شبیه به ناخنک چشم است. به طور کلی، از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید، ایجاد می‌شود. اما پینگوکولا بسیار شایع‌تر از ناخنک است. گاهی اوقات، چیزی که به عنوان پینگکولا شروع می‌شود، بعداً به ناخنک تبدیل می‌شود.
پینگوکولا در مقابل ناخنک چشم:
- بیشتر شبیه یک برآمدگی است تا یک تیغه.
- روی قرنیه (روی عنبیه) رشد نمی کند.
- به جای سفید مایل به صورتی، سفید مایل به زرد است.
- ممکن است حاوی پروتئین، چربی یا کلسیم باشد، اما حاوی گوشت یا رگ های خونی نیست.
- به ندرت باعث علائم یا تحریک می شود.
- به ندرت نیاز به برداشتن دارد.
درمان ناخنک چشم چیست؟
درمانِ ناخنک چشم بستگی به این دارد که چقدر شما را تحت تاثیر قرار داده است. اگر هیچ علائمی ایجاد نمی کند، احتمالا نیازی به درمان ندارد. اما متخصص چشم شما آن را زیر نظر خواهد گرفت. آنها معاینات منظم چشم را برای بررسی چگونگی رشد پتریژیوم و اینکه آیا بر بینایی شما تأثیر می گذارد، برنامه ریزی خواهند کرد.
اگر ناخنک باعث تحریک چشم شما شود، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- قطره چشمی یا پماد چشمی بدون نسخه (OTC)
- برای علائم شدید، یک دوره کوتاه قطره چشمی استروئیدی
همچنین پزشکان برای محافظت از چشمان در برابر آسیب بیشتر اشعه ماوراء بنفش، توصیه به استفاده از کلاه و عینک آفتابی ضد اشعه ماوراء بنفش (UV) می‌کنند. این کار ممکن است به کند شدن رشد ناخنک یا جلوگیری از رشد سریع تر آن کمک کند. اگر ناخنک چشم شما به سمت قرنیه در حال رشد است، آن ها توصیه می کنند قبل از رسیدن، آن را بردارند.
چگونه می توان از شر ناخنک چشم خلاص شد؟
تنها راه خلاص شدن از شر ناخنک جراحی چشم است. ناخنک به خودی خود از بین نمی رود. شما ممکن است بخواهید جراحی کنید و ناخنک را بردارید اگر:
- به شدت چشم شما را تحریک می‌کند.
- به سرعت در حال رشد است.
- قدرت بینایی‌تان کاهش یافته است..
- یا به دلایل زیبایی مایل به برداشتن آن هستید.
عمل جراحی ناخنک چگونه انجام می‌شود؟
یک چشم پزشک می‌تواند پتریژیوم شما را بردارد. اگر به چشم پزشک دسترسی ندارید، اپتومتریست شما می‌تواند شما را به او ارجاع دهد. در طی عمل جراحی پتریژیوم، چشم پزشک شما:
- به منظور کاهش درد، تزریق بی‌حسی موضعی انجام خواهد شد.
- بافت غیرطبیعی را از سطح چشم شما برمی‌دارد.
- حفره باقی‌مانده در ملتحمه را با بافت دیگری می‌پوشاند.
جراحان از روش‌های مختلفی برای بستن حفره‌ای که بعد از برداشتن پتریژیوم باقی می‌ماند استفاده می‌کنند.
این روش‌ها عبارتند از:
- پیوند خودی ملتحمۀ (کنژنکتیوال): جراح ممکن است برای بستن حفره، قطعه‌ای از بافت ملتحمه را از جای دیگری روی چشم بردارد، که معمولا از پشت پلک بالا است. این روش یک زخم دیگر پشت پلک ایجاد می‌کند، اما این زخم به خوبی در آنجا محافظت می‌شود و به خودی خود بهبود می‌یابد.
- پیوند بافت آمنیوتیک: جراحان از بافت اهدایی غشای آمنیوتیک (از جفت) برای پوشاندن سوراخ در حین بهبود استفاده می‌کنند. این بافت مانند بانداژی عمل کرده و از ملتحمه محافظت می‌کند تا بتواند دوباره رشد کند و حفره را بپوشاند. این روش زمانی مفید است که شکاف برای پیوند خیلی بزرگ باشد.
عمل جراحی ناخنک چشم حدود یک ساعت طول می کشد. بعد از عمل، برای چند روز در حالی که بهبود می یابید، از چشم بند استفاده خواهید کرد. کامل شدن بهبودی چشم شما چهار تا شش هفته طول می کشد.
چشم پزشک شما داروهایی را برای همراه داشتن در خانه تجویز می کند، از جمله آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت و قطره های چشمی استروئیدی برای جلوگیری از رشد ناخنک.
خطرات یا عوارض جراحی ناخنک چیست؟
ریسک اصلی عود کردن (برگشتن ناخنک بعد از جراحی) است. در صورت وقوع این اتفاق، ممکن است به جراحی دیگری نیاز داشته باشید. خوشبختانه، با تکنیک‌های جراحی جدید و پیشرفته‌تر، میزان عود ناخنک در حال کاهش است. تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که میزان عود بین ۲ تا ۱۵ درصد است.
اگر قطره‌های چشمی تجویز شده را طبق دستور مصرف نکنید یا بعد از عمل جراحی، چشم شما در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد، احتمال عود بیماری بیشتر می‌شود. مهم است که در این مورد، دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. همچنان می‌توانید بیرون از منزل وقت بگذرانید، اما در صورت انجام این کار، حتما از وسایل محافظ مانند کلاه یا عینک استفاده کنید.
برخی از داروهایی که پزشکان برای جلوگیری از عود تجویز می‌کنند، ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشند. آنتی‌متابولیت‌هایی مانند میتومایسین می‌توانند بعد از جراحی ناخنک باعث نازک شدن صلبیه (اسکلرومالاسی) شوند. قطره‌های چشمی استروئیدی می‌توانند فشار چشم را بالا ببرند یا منجر به تشکیل آب مروارید شوند.
یادداشتی از اپتومتریست آرمانی ویژن
ممکن است ناخنک در نگاه اول نگران کننده به نظر برسد، اما به خصوص جدی نیست. شما ممکن است هرگز برای آن به درمان نیاز نداشته باشید. اگر باعث علائم شود، اغلب می توانید آنها را با داروهای بدون نسخه یا قطره های چشمی درمان کنید. چشم پزشک شما آن را زیر نظر خواهد داشت و در صورت لزوم برداشتن آن را به شما توصیه می کند.
سوالات متداول
۱- اگر ناخنک برداشته نشود چه اتفاقی می افتد؟
بسیاری از ناخنک ها به رشد خود ادامه میدهند، اما سرعت رشد برخی از آنها بسیار کندتر از سایرین است. این احتمال وجود دارد که ناخنک شما هرگز برایتان دردسر زیادی ایجاد نکند. به دلیل خطر عود مجدد، پزشکان برای ناخنک کوچک و بدون علامت، جراحی را توصیه نمیکنند.
با این حال، ناخنک اگر به طور مداوم در چشم شما گسترش یابد، می‌تواند باعث ایجاد مشکل شود. این عارضه ممکن است باعث تحریک چشم یا تاری دید شود. اگر پتریژیوم به قرنیه برسد، می‌تواند باعث کشش و تغییر شکل آن شود که در نتیجه، آستیگماتیسم ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد زخم روی قرنیه شود که حتی پس از برداشتن آن بر بینایی شما تأثیر می‌گذارد.
۲- برای کاهش خطر ابتلا به ناخنک چشم چه کاری می توان انجام داد؟
با محافظت از چشمان خود در برابر عوامل محیطی، به ویژه نور خورشید، می توانید خطر ابتلا به ناخنک را کاهش دهید و در صورت ابتلا به آن، از رشد آن جلوگیری کنید. هنگام بیرون رفتن از منزل از عینک آفتابی با محافظ UV استفاده کنید. همچنین برای محافظت از چشمان خود در برابر آب و هوای خشک، بادخیز و غبارآلود، از اشک مصنوعی استفاده کنید.
۳- ناخنک چشم چقدر طول می کشد؟
ناخنک تا زمانی که توسط جراح برداشته نشود، از بین نمی رود. به احتمال زیاد در طول زندگی شما به آرامی رشد می کند. اکثر افراد نیازی به درمان برای پتریژیوم ندارند. اگر چشم شما را تحریک می کند، به طور کلی می توانید این علائم را با داروهای بدون نسخه کنترل کنید. اگر بیشتر از یک آزار جزئی است، می توانید آن را بردارید.
۴- اگر ناخنک چشم برداشته شود چه انتظاراتی می توان داشت؟
احتمال کمی وجود دارد که ناخنک چشم شما بعد از عمل جراحی برگردد. در صورت عود، معمولا طی چهار ماه و نهایتا تا ۱۲ ماه پس از جراحی شروع به ظاهر شدن می کند. اگر نیاز به جراحی مجدد داشته باشید، جراح شما اقدامات بیشتری را برای اطمینان از عدم عود مجدد پتریژیوم انجام خواهد داد.
۵- چه زمانی باید برای ناخنک چشم به پزشک مراجعه کرد؟
پزشک شما باید برای بررسی ناخنک و اندازه گیری رشد آن، به طور منظم شما را ملاقات کند. معمولا سالی یک بار، مگر اینکه سریعتر یا کندتر از حد معمول رشد کند. حتما اگر علائم جدیدی بروز کرد یا داروهای فعلی دیگر برای شما موثر نبودند، زودتر به پزشک مراجعه کنید.
