دیابت می تواند به مرور زمان به چشم آسیب برساند و باعث از دست دادن بینایی یا کوری شود. مدیریت دیابت می تواند به پیشگیری یا به تاخیر انداختن مشکلات چشم کمک کند. معاینات منظم چشم به تشخیص زودهنگام مشکلات چشم کمک می کند تا بتوانید تحت درمان قرار بگیرید و از بینایی خود محافظت کنید.
رتینوپاتی دیابتی چیست؟
رتینوپاتی دیابتی، بیماری‌ای است که رگ‌های خونی شبکیه چشم را در افراد مبتلا به دیابت تحت تأثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به کاهش بینایی و حتی نابینایی شود. از آنجایی که این بیماری در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است، معاینه سالیانه چشم و اتساع مردمک برای تمام افراد دیابتی بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام و کنترل دقیق قند خون از طریق رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی و مصرف داروهای تجویزی، بهترین راهکارها برای پیشگیری و کند کردن پیشرفت رتینوپاتی دیابتی و حفظ سلامت چشم هستند.
دیابت چگونه می تواند بر چشم شما تأثیر بگذارد؟
دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر نیست قند موجود در غذا را به انرژی تبدیل کند و آن را به سلول‌ها برساند. این اختلال در عملکرد بدن به دلیل کمبود یا مقاومت سلول‌ها به انسولین، هورمونی که مسئول انتقال گلوکز (قند خون) به داخل سلول‌هاست، ایجاد می‌شود. تجمع بیش از حد گلوکز در خون می‌تواند به مرور زمان به رگ‌های خونی و اعصاب، از جمله رگ‌های حساس چشم، آسیب جدی وارد کرده و عوارض مختلفی را به دنبال داشته باشد.
مطالعه بیشتر: بررسی دقیق و جامع اجزای تشکلیل دهنده چشم انسان
۱- بیماری چشم دیابتی
دیابت می‌تواند باعث بروز گروهی از بیماری‌های چشمی شود که به طور کلی بیماری چشم دیابتی نامیده می‌شوند. این موارد عبارتند از:
- رتینوپاتی دیابتی: زمانی رخ می دهد که تغییرات در رگ های خونی شبکیه باعث نشت رگ ها یا رشد رگ های خونی جدید غیرطبیعی در سطح شبکیه می شود. درمان های عالی برای رتینوپاتی دیابتی وجود دارد. با این حال، مهم است که معاینات چشمی منظم داشته باشید تا پزشک شما بتواند به محض اینکه ممکن است به آنها نیاز داشته باشید، این درمان ها را به شما پیشنهاد دهد.
- ماکولا: مرکز شبکیه که دید واضح و مستقیم را فراهم می کند می تواند به دلیل نشت رگ های خونی ناشی از دیابت متورم شود که می تواند منجر به تاری یا تحریف دید شود.
- گلوکوم: یکی از انواع گلوکوم، گلوکوم نئوواسکولار، ناشی از دیابت است. قند خون بالا به رگ های خونی پشت چشم آسیب می زند و رگ های جدید و ناسالمی را ایجاد می کند. هنگامی که رگ های خونی جدید روی عنبیه چشم (قسمت رنگی چشم) رشد می کنند، می تواند باعث افزایش فشار چشم و گلوکوم شود.
- آب مروارید: به دلیل افزایش قند خون، آب مروارید در افراد دیابتی زودتر شکل می گیرد و سریعتر پیشرفت می کند. این کدرشدگی تدریجی در عدسی چشم، دید را تیره و تار کرده و به تدریج به آب مروارید منجر می‌شود.
۲- تورم عدسی چشم
یکی دیگر از اثرات بالقوه دیابت، تورم عدسی چشم است که منجر به تاری دید می شود. اگر سطح قند خون شما به سرعت از پایین به نرمال تغییر کند، ممکن است شکل عدسی چشم شما تحت تاثیر قرار گیرد و دید شما تار شود. با کنترل قند خون، بینایی شما بهبود پیدا می‌کند. اگر عینک می‌زنید، مطمئن شوید که سطح قند خونتان قبل از معاینه کنترل شده است تا بتوانید دقیق‌ترین نسخه عینک را دریافت کنید.
علائم رتینوپاتی دیابتی چیست؟
مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی معمولاً هیچ علامتی ندارد. برخی از افراد متوجه تغییراتی در بینایی خود می شوند، مانند مشکل در خواندن یا دیدن اشیاء دور. این تغییرات ممکن است پایدار نباشند.
در مراحل پیشرفته‌تر این بیماری، رگ‌های خونی در شبکیه دچار پارگی شده و خونریزی به داخل زجاجیه آغاز می‌شود. این امر می‌تواند موجب مشاهده‌ی نقاط تیره، شناور یا رگه‌های تار عنکبوتی در میدان دید شود. گرچه گاهی اوقات این لکه‌ها به صورت خودبه‌خودی محو می‌شوند، اما مراجعه فوری به پزشک برای شروع درمان ضروری است. عدم درمان می‌تواند منجر به تشکیل بافت اسکار در پشت چشم، خونریزی مجدد و تشدید این عارضه شود.
یشگیری از بیماری چشم دیابتی
بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات چشمی مرتبط با دیابت، مدیریت سطح قند خون، فشار خون و سطح کلسترول است. با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از بروز مشکلات چشمی ناشی از دیابت پیشگیری کرده و بینایی خود را حفظ کنید.
- قند خون خود را کنترل کنید: پزشک شما می‌تواند راهنمایی کند که چگونه قند خون خود را در حالت عادی نگه دارید و از نوساناتی که می‌تواند منجر به بیماری‌های چشمی دیابتی شود، اجتناب کنید. علاوه بر چک کردن چشم، کنترل قند خون نیز بسیار مهم است.
- فشار خون و کلسترول خود را کاهش دهید: در مورد روش هایی که می توانید با فشار خون بالا و کلسترول مبارزه کنید، توصیه هایی را از پزشک خود دریافت کنید، زیرا این موارد می توانند بیماری چشم دیابتی را بدتر کنند.
- سیگار را ترک کنید: سیگار کشیدن می تواند باعث آسیب بیشتر به رگ های خونی شما، از جمله رگ های چشم شما شود، بنابراین بسیار مهم است که سیگار را ترک کنید.
- پرهیز از اشعه های مضر: برای محافظت از چشمان خود در برابر اشعه‌های مضر خورشید، همیشه از عینک آفتابی استفاده کنید. قرار گرفتن در معرض این اشعه ها می تواند سرعت پیشرفت آب مروارید را افزایش دهد.
مطالعه بیشتر: معرفی جامع غذاهایی که برای سلامت چشم خوب هستند
معاینه چشم دیابت چگونه کار می کند؟
معاینه چشم دیابتی به دو صورت انجام می شود:
- چشم پزشک قطره هایی را در چشمان شما می ریزد تا مردمک ها را گشاد کرده و سلامت شبکیه را مشاهده کند. معاینه اتساع مردمک چشم یک مرحله حیاتی در مراقبت از چشم است. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا با بررسی دقیق داخل چشم، مشکلات احتمالی را زودتر تشخیص دهد و در صورت لزوم، درمان‌های مناسب برای جلوگیری از عوارض جدی مانند کاهش بینایی ناشی از دیابت را آغاز کند.
- برای تشخیص زودهنگام رتینوپاتی دیابتی، از یک روش پیشرفته و سریع استفاده می‌شود. در این روش، با کمک یک دوربین مخصوص، تصاویری دقیق از پشت چشم گرفته می‌شود. این تصاویر بلافاصله به یک سیستم هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی ارسال شده و در کمتر از یک دقیقه، این سیستم قادر است با دقت بالا وجود هرگونه نشانه از رتینوپاتی دیابتی را تشخیص دهد. در صورت شناسایی علائم بیماری، سیستم به شما توصیه می‌کند که برای بررسی بیشتر و درمان احتمالی به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
درمان رتینوپاتی دیابتی و DME چیست؟
در مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی، چشم پزشک احتمالاً وضعیت چشم های شما را پیگیری می کند. برخی از افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی ممکن است هر ۲ تا ۴ ماه یکبار به یک معاینه جامع چشم اتساع نیاز داشته باشند.
اگر متوجه تغییراتی در بینایی خود شدید، هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام رتینوپاتی دیابتی، به ویژه با تزریق داروهای ضد VEGF و کورتیکواستروئیدها، می‌تواند از پیشرفت بیماری و از دست دادن بینایی جلوگیری کند. هرچند این درمان‌ها نمی‌توانند آسیب‌های قبلی را جبران کنند، اما می‌توانند به بهبود کیفیت بینایی کمک کنند. علاوه بر درمان، کنترل دقیق دیابت، فشار خون و کلسترول نیز برای مدیریت این بیماری ضروری است.
